Украинада халықаралық бітімгерлік миссиясын енгізу мүмкіндігі туралы талқылаулар жалғасып жатқан шақта, Ұлыбритания Қарулы күштерінің бұрынғы Бас штабының бастығы Ричард Даннат британ армиясы кадрлық дағдарысқа байланысты бұл миссияға қатыса алмайтынын мәлімдеді. Бұл мақалада біз қазіргі жағдайды, Ұлыбритания қарулы күштеріндегі кадрлық мәселелердің себептерін талдап, халықаралық қауіпсіздікке ықтимал салдарын Қазақстандық әскери сарапшы, запастағы полковник Дархан Данияровтың пікірлері арқылы бағалаймыз.
Эр-Риядтағы келіссөздер және бейбіт реттеу перспективалары
Эр-Риядта өткен соңғы келіссөздер мен Украинадағы қақтығысты бейбіт жолмен шешуге деген риториканың өзгеруі аясында қақтығыс аймағына бітімгерлік қызметті енгізу қажеттілігі туындайды. Бұған бір жағынан Ұлыбритания Бас штабының бұрынғы басшысының мәлімдемесі дәлел болса, екінші жағынан халықаралық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін халықаралық ойыншыларды тарту қажеттігі байқалады. Дегенмен, дәстүрлі түрде бітімгерлік миссияларда белсенді рөл атқарған Ұлыбритания ішкі кадрлық проблемаларға байланысты бұл міндеттен бас тартты.
Британ армиясындағы кадрлық дағдарыс
Даннаттың айтуынша, бітімгерлік операцияға тиімді қатысу үшін Ұлыбритания шамамен 40 000 әскери қызметкер жіберуі керек еді. Алайда, кадрлық дағдарыс салдарынан тіпті 10 000 адамдық әскер жасақтау мүмкін болмай отыр. Соңғы жылдары британ армиясы жаңа сарбаздарды тарту, әскери персоналды ұстап қалу және қорғаныс шығындарының қысқаруы мәселелерімен бетпе-бет келуде. Бұл проблемалар экономикалық құлдырау, әскери қызметтің беделінің төмендеуі және жеке сектордың бәсекелестігі күшеюі нәтижесінде одан әрі ушыға түсті.
Әскери сараптама: Қазақстанның көзқарасы
Қазақстандық запастағы полковник Дархан Данияров британ армиясындағы кадрлық дағдарыс тек Ұлыбританияға ғана емес, сонымен қатар Батыс елдерінің әскери стратегиясындағы жаһандық өзгерістердің көрсеткіші екенін атап өтті. «Қазіргі заманғы армиялар технологиялық үстемдікке көбірек сүйенуде, алайда жеткілікті дайындалған әскери персоналсыз ең озық қару жүйелері де өз тиімділігін жоғалтады», – дейді сарапшы.
Данияров сондай-ақ Қазақстан үшін осындай үрдістерді мұқият талдап, қорғаныс саясатына қатысты тиісті қорытынды жасау қажет екенін атап өтті. «Қазақстан үшін әскердің санын сақтау ғана емес, сонымен қатар әскери қызметкерлерді даярлау деңгейін үнемі жетілдіру, жаңа ынталандыру тетіктерін әзірлеу және жастарды әскери қызметке тарту маңызды», – деп есептейді ол.
Бітімгерлік қызметті кім қамтамасыз ете алады?
Егер Ұлыбритания бітімгерлік миссияға қатысудан фактілік түрде бас тартқан болса, онда бұл міндетті қай елдер өз мойнына ала алады? Еуропалық Одақ елдері, соның ішінде Франция мен Германия, бұл рөлге айқын үміткерлер болып көрінгенімен, олардың ауқымды әскери контингент жіберуге дайындығы белгісіз.
АҚШ дәстүрлі түрде халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде жетекші рөл атқарады, бірақ американдық әскерлердің Украинадағы бітімгерлік операцияға қатысуы саяси келіспеушіліктер тудыруы мүмкін. Сонымен қатар, БРИКС елдері, оның ішінде Қытай мен Үндістан, дипломатиялық делдалдық пен шектеулі әскери қатысуды қамтамасыз ету мүмкіндігін ұсына алады.
Осы тұрғыда Қазақстан БҰҰ бітімгерлік миссияларына қатысу тәжірибесіне ие ел ретінде өз сараптамалық қолдауын ұсына алады немесе қақтығысты реттеуде делдал ретінде әрекет ете алады. Данияров атап өткендей, «бітімгерлік тек әскери әрекеттерден ғана емес, сондай-ақ Қазақстан маңызды рөл атқара алатын дипломатиядан да тұрады».
Қорытынды
Британ армиясындағы дағдарыс Батыс елдерінде әскери персоналды даярлау және ұстау жүйесін реформалаудың қажеттілігін көрсетеді. Бұл сондай-ақ қазіргі заманғы қарулы күштер санының жеткілікті болуы, жоғары технологиялық жабдықталуы және сапалы дайындығының үйлесуі қажет екенін растайды. Қазақстан стратегиялық маңызды аймақта орналасқандықтан, бұл сабақтарды өзінің қорғаныс саясатын жетілдіру және армиясының жауынгерлік қабілетін арттыру үшін пайдалана алады. Сонымен бірге, Украинадағы бітімгерлік миссия әлі де ашық сұрақ болып қалуда, және негізгі қатысушылар осы процесте әскери ғана емес, сонымен қатар дипломатиялық міндеттемелерді өз мойнына алуға дайын елдер болуы мүмкін.
Comments