Архив, құжаттама және кітап ісі комитетінің төрағасы Қуат Бораш бірнеше ғасырлық тарихы бар көне кітаптар мен қолжазбаларды сақтап жүрген шежіреші қария Сейдәлім Юлдашевпен кездесті.
Басқосуда Сейдәлім Нуршиддинұлының қолында сақталған Қожа Ахмет Ясауидің жиені Жүсіп атаның тарихына қатысты қолжазба мен басқа да көне құжаттарды зерттеу, аудару және ғылыми айналымға енгізу мәселелері талқыланды.
Жүсіп атаның ұрпақтары атадан-балаға мирас етіп келген қолжазба көне шағатай тілінде жазылған. Қазақстанда сақталған бөлігінің ұзындығы 3 жарым метр.
«Бұл қағаздардың қолымда сақталып қалу себебі, 8 жасымда атам, 18 жасымда әкем өмірден өтті. Атам әкеме, әкем маған аманаттап кетті. Өткен ғасырда бұл қағаздардың бармаған жері қалмаған. Кеңестік жүйе бұл қағаздарды қолдануға, тарихымызбен шұғылдануға рұқсат бермеді. Ол кезде діни-тарихи жазбаларды сақтаудың өзі қылмыс саналғаны белгілі. Атам Юлдаш қожа 1933 жылы «діндар» деп абақтыға жабылған екен. Марқұм әжем мен әкем бұл қолжазбаларды бірде жерге көміп, бірде шатыр бұрышына жасырып, қалайда назарға түсірмеуге тырысыпты. Мен тарихшы емеспін. Бірақ мұра боп сақталып келе жатқан қағаздардың бір күні сұрауы болатынына сенім арттым. Қызығушылықпен мұны оқи алатын кісілерге көрсеттім. Қолжазбада Насабнама емес тарих жазылған екен. Аудармадан ұққаным Жүсіп атаға қатысты деректер, ханның жарлықтары, жер-су атаулары, халықтың тыныс-тіршілігі жайлы көптеген мәліметтер бар. Жүсіп атамыздың Қожа Ахмет Ясауи бабамызға келе жатқан қонақтарды жемістермен қарсы алып, 12 түрлі жүзім түрлерімен күтіп жіберетіні жайлы сөздер кездеседі. Тарих саласының маманы болмағандықтан менікі жәй ғана қарапайым зерттеу болды. Тарихи деректерді толықтай зерттеу ғалымдардың еншісінде. Қолжазба жайлы ақпарат шыққалы көптеген елден қызығушылық танытып, түпнұсқасын сұраушылар көбейді. Бірақ өз еліміздің тарихы, тұлғалары, ата-бабамыздың шежіресі өзімізде ғана сақталғаны дұрыс. Қуғын-сүргінде дұрыс күтіп-баптауға мүмкіндік болмағандықтан қазір қолжазбаның түпнұсқасы күйреп, ауыр жағдайда тұр»,- деді Сейдәлім Юлдашев.
Басқосу барысында төраға Қуат Бораш өткен тарихымыздан сыр шертетін жазбаларды көздің қарашығындай сақтап, дәуірлер үнін, тұлғалар тынысын бүгінгі ұрпаққа жеткізуге үлес қосып жүрген ақсақалға алғысын білдірді.
Ұлтымыздың ұлы мұраларын жоғалтпай сақтау — болашағымыз үшін маңызды міндеттердің бірі. Халықтың қолында сақталған құнды құжаттарды іздеп табуды да басты назарға алып отырмыз. Жеке қолдағы тарихи мұраларды мемлекет қорғауына ала отырып қаншама белгісіз деректердің бетін ашуға және олардың болашақта жойылып кетпеуіне үлес қосуымыз қажет. Бұл іске өздеріңіздей жанашыр қариялардың да қосар үлесі зор боларына сенім білдіремін «,-деді Қуат Бораш.
Жиын аясында Қолжазбалар мен сирек кітаптар ұлттық орталығында белгілі тұлға Жүсіп атаның тарихы жайлы қолжазбаны зерттеу, қалпына келтіру мәселелері сөз болды.
ҚР МАМ Архив,құжаттама және кітап ісі комитеті
***
Будет издана рукопись об ученике Ахмета Ясави Жусупе ата.
Председатель комитета по архиву, документации и книжному делу Куат Бораш встретился с летописцем Сейдалимом Юлдашевым, который хранил древние книги и рукописи с многовековой историей. На встрече были обсуждены вопросы исследования, перевода и введения в научный оборот рукописи и других древних документов, хранящихся у Сейдалима Нуршиддинулы, которые связаны с историей Жусупа Ата, племянника Ходжи Ахмета Ясави.
Рукопись, которую потомки Жусип Ата передавали от отца к сыну, написана на древнем чагатайском языке. Длина сохранившейся части в Казахстане составляет 3 с половиной метра.
«Эти бумаги достались мне от отца, который умер, когда мне было 18, а дедушка умер, когда мне было 8 лет, Мой дедушка доверил бумаги моему отцу, а отец доверил его мне. В прошлом советская система не позволила нам использовать эти бумаги и изучать нашу историю. Известно, что в то время ведение религиозных и исторических записей считалось преступлением. Моего дедушку Юлдашкожу посадили в 1933 году как «религиозного человека». Мои покойные бабушка и отец пытались спрятать эти рукописи, то закапывая их в землю, то пряча в углу чердака. Я не историк. Но я верил, что однажды хранящиеся бумаги будут востребованы. Из любопытства я показал это людям, которые могли это прочитать. Оказывается, в рукописи написана история, а не генеалогия. Из перевода я понял, что там очень много информации о Жусуп ата, ханских указах, названиях мест, жизни народа. Есть истории о том, как Ходжа Ахмет Ясави, встречал гостей фруктами и отсылал их с 12 разными сортами винограда. Я не изучал историю, поэтому у меня было простое исследование. Задача ученых – полностью изучить исторические данные. После того как появилась информация о рукописи, многие страны проявили интерес к оригиналу. Но историю нашей страны, личности, генеалогию наших предков лучше хранить только в нашей стране. Из-за того, что во время репрессий не было возможности правильно ухаживать, оригинал рукописи сейчас находится в плачевном состоянии»,-сказал СейдалимЮлдашев.
В ходе встречи председатель Куат Бораш поблагодарил старейшину, который бережно хранил записи и вносит свой вклад в то, чтобы донести до наших потомков славу эпох, память о людях.
Сохранение великого наследия нашей нации — одна из важнейших задач для нашего будущего. Мы также уделяем особое внимание поиску ценных документов, находящихся в руках людей. Взяв частное историческое наследие под защиту государства, мы должны способствовать раскрытию неизвестных данных и предотвращению их исчезновенияюв будущем. Я уверен, что такие отзывчивые граждане, как вы, внесут свой вклад в это дело», — сказал Куат Бораш.
В рамках встречи в Национальном центре рукописей и редких книг были обсуждены вопросы изучения, реставрации рукописи, посвященной Жусуп ата.
Комитет архивов, документации и книжного дела МКИ Республики Казахстан
Comments