Түркістан облысы «Экономикалық тергеп-тексеру департаментінің» бастамасымен және Кентау қалалық «Жастар ресурстық орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің ұйымдастыруымен қала тұрғындарына интернет-алаяқтықтың алдын алу мақсатында арнайы түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Бұл шараның басты мақсаты – интернет алаяқтарының қауіптерінен сақтандыру және халықты цифрлық қауіпсіздік бойынша хабардар ету болды.
Аталған іс-шара аясында орталық мамандары мен ерікті жастардан құралған арнайы топ Кентау қаласындағы бірнеше тұрғын үйлерді аралап, тұрғындарға интернет алаяқтарының іс-әрекеттері туралы толық ақпарат беріп, арнайы дайындалған үнпарақшалар таратты. Тұрғындар бұл үнпарақшалардан интернет алаяқтарынан қалай сақтану қажеттігін, олардың қолданатын айла-тәсілдерін және сақтық шараларын оқып білді.
Түсіндіру жұмыстарының барысында мамандар цифрлық алаяқтықтың ең кең таралған түрлеріне тоқталып, азаматтардың жеке деректерін қалай қорғау керектігі туралы кеңес берді. Сонымен қатар, күмәнді сілтемелерден сақтану, жалған хабарламаларға сенбеу, банк қызметкері ретінде өзін таныстырып хабарласатын алаяқтарға қалай төтеп беру керектігін, онлайн сауда платформаларында жасалатын алаяқтықтардан қалай сақтану керектігі түсіндірілді. Бейтаныс адамдармен қаржы мәселелері туралы әңгімелеспеу және олардан келген өтініштерге жауап бермеу сияқты нақты кеңестер ұсынылды.
Үнпарақшаларда интернет алаяқтарының негізгі әрекет тәсілдері, олардан сақтану жолдары және қандай жағдайда қайда хабарласу керектігі көрсетілген. Бұл материалдар тұрғындарға интернет алаяқтарының айлаларын танып, өздерін қорғауға көмектеседі. Ақпараттық жұмыс тұрғындардың киберқауіпсіздік туралы білімін арттыруды көздейді.
Ұйымдастырушылар бұл шараның мақсаты – халықтың құқықтық және цифрлық сауаттылығын арттырып, интернет алаяқтарының алдын алу екенін атап өтті. Осылайша, алдағы уақытта осындай ақпараттық жұмыстардың жүйелі түрде жалғасатыны және түрлі ақпараттық акциялар ұйымдастырылатыны туралы хабардар етті.
Қазіргі таңда интернеттегі алаяқтық әрекеттерінің саны күннен күнге өсіп келеді. Алаяқтар әлеуметтік желілер, мессенджерлер, түрлі веб-сайттар арқылы адамдардың сеніміне кіріп, ақшалай зиян келтіріп отыр. Олар көбінесе бейтаныс адамдар ретінде хабарласып, түрлі ұтымды ұсыныстармен азаматтарды алдап, қаржылық шығындарға ұшыратуда.
Қауіпсіздік шаралары:
- Бейтаныс нөмірлерден келген сілтемелерге өтпеңіз. Олар алаяқтардың әрекетіне апарады.
- Банк картаңыздың нөмірін, SMS арқылы келген кодтарды ешкімге айтпаңыз, тек өзіңіздің қауіпсіздігіңіз үшін сақ болыңыз.
- «Жеңіл ақша табасыз», «Сыйлық ұтып алдыңыз» деген жалған жарнамаларға сенбеу өте маңызды, себебі бұл алаяқтардың әдісі.
- Күмәнді жағдайларда жақындарыңызбен немесе банкпен ақылдасыңыз. Бұл сіздің қауіпсіздігіңіз үшін маңызды қадам.
- Сіздің қауіпсіздігіңіз – өз қолыңызда. Қорғаныс пен білім — сіздің күшті қаруыңыз! Алаяқтарға алданбаңыз!
Интернет алаяқтық – заманауи қауіп және оның алдын алу шаралары
Интернет алаяқтық — бұл тек қана цифрлық әлемдегі алаяқтық емес, қазіргі кезде бұл адамдардың күнделікті өміріне үлкен әсер ететін қауіпті құбылысқа айналды. Ол тек техникалық құралдарды пайдаланумен ғана шектелмей, психологиялық манипуляциялар арқылы адамдарды алдауды да қамтиды. Бұл қылмыс түрінің тез дамып келе жатқаны және өзгеріп отыратын әдістері қазіргі цифрлық қоғам үшін аса өзекті мәселеге айналды. Интернет алаяқтары әлеуметтік инженерияны, психологиялық манипуляцияларды пайдаланып, өз құрбандарын сендіру тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыр.
Интернет алаяқтарының негізгі әдістері:
- Фишинг (Phishing): Бұл ең кең таралған алаяқтық әдістерінің бірі. Онда алаяқтар жалған сайттар немесе хабарламалар арқылы пайдаланушының жеке деректерін, мысалы, логиндер, парольдер мен банк карта нөмірлерін алуға тырысады. Олар ресми компаниялардан немесе банктерден келгендей етіп жалған хаттар мен сілтемелер жібереді.
- Вишинг (Vishing): Телефон арқылы жасалатын алаяқтық. Алаяқтар өздерін банк қызметкерлері немесе мемлекеттік орган өкілдері ретінде таныстырып, телефон арқылы жеке ақпараттарды сұрайды. Көбінесе олар төтенше жағдайлар немесе ұтыстар туралы хабарлап, қорқытып немесе жалған уәделермен сендіреді.
- Смс алаяқтықтары: Алаяқтар адамға жалған жеңімпаздық немесе ұтыс туралы хабарлама жібереді. Хабарламада белгілі бір сыйлық алу үшін белгілі бір сома ақша аударуды сұрайды. Бұл әдіс көбінесе «жеңіл ақша табу» деген ұранмен келеді.
- Онлайн дүкендер мен алаяқтық: Қазіргі таңда интернет алаяқтары жалған онлайн дүкендер мен сауда алаңдарын құрып, сатып алушылардың ақшасын алдап алып кетеді. Бұл жерде алаяқтар тауарды өте арзан бағамен сатады деп уәде береді, бірақ шын мәнінде сатып алған тауарды жібермейді.
Интернет алаяқтықтың салдары және оның зардаптары:
Интернет алаяқтықтың зардаптары тек қаржылық шығындармен шектелмейді. Құрбандардың жеке деректері қолды болып, бұл оларға болашақта түрлі қиындықтар туғызуы мүмкін. Мысалы, алаяқтар алаяқтық әрекеттерін орындау үшін ұрланған деректерді пайдалана отырып, кредиттер алу, банктік шоттарды бұзу, алаяқтық мәмілелер жасау сияқты әрекеттерді жүзеге асырады. Бұл өз кезегінде азаматтардың қаржылық жағдайын ғана емес, олардың психологиялық ахуалын да ауырлатады.
Интернет алаяқтықтың алдын алу жолдары:
- Құпия деректерді қорғау: Әрқашан жеке деректеріңізді қорғаңыз. Банк картасының нөмірін, құпиясөздеріңізді және басқа да маңызды мәліметтерді ешқашан интернетте бөліспеңіз.
- Екі факторлы аутентификация: Интернеттегі барлық есептік жазбаларға екі факторлы аутентификацияны орнатыңыз. Бұл қауіпсіздікті арттырады.
- Күмәнді сілтемелерден сақ болыңыз: Әлеуметтік желілерде немесе электрондық пошта арқылы келген күмәнді сілтемелерге өтуге асықпаңыз.
- Тұрақты түрде банктік шотыңызды тексеріп отырыңыз: Өз қаржылық операцияларыңызды үнемі бақылап, күмәнді транзакциялар туралы дереу банкке хабарласыңыз.
Интернет алаяқтары тек өздері пайда табуды ғана көздемейді, олар көбінесе адам психологиясын зерттеп, әрбір жағдайға сәйкес айла-тәсілдер қолданады. Сондықтан, әрбір адам интернетте қауіпсіз болу үшін үнемі хабардар болуы керек және өз қауіпсіздігіне жауапкершілікпен қарауы тиіс.
Comments